به نقل از «مهر»

ایده علم تربیت برای بهبود عدالت آموزشی/غیر انتفاعیها انتفاعی شدند

تاریخ انتشار: ۱۰ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۶۴۱۵۵۹

به گزارش خبرگزاری مهر، سیزدهمین صفحه از مجله تصویری علوم انسانی «زاویه» با موضوع «عدالت آموزشی» ورق خورد. حبیب رحیم‌پور ازغدی، سردبیر و مجری‌کارشناس برنامه، برای این موضوع دکتر رضوان حکیم‌زاده، دانشیار گروه روش‌ها و برنامه‌های آموزشی دانشگاه تهران و معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش و دکتر طیبه ماهروزاده، دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا(س) و عضو شورای عالی آموزش‌وپرورش را به میز گفت‌وگوی زاویه دعوت کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 رضوان حکیم‌زاده در ابتدا پیرامون تبعیض آمیزترین جنبه آموزش‌وپرورش ایران گفت: تبعیض در برخورداری از کیفیت‌های خوب یادگیری تبعیض آمیزترین جنبه آموزش‌وپرورش ایران است. خوشبختانه در دستیابی کمی دسترسی به آموزش کارنامه خیلی خوبی داریم. خصوصاً درباره دسترسی دختران به آموزش وضعیت‌مان بعد از انقلاب بسیار بهتر شده است. جمهوری اسلامی حتی برای کودکان اتباع که در این سرزمین زندگی می‌کنند شرایط تحصیل فراهم کرده است. فرمان تاریخی مقام معظم رهبری موجب شد این فرصت فراهم شود.

معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش افزود: حتی در حال حاضر ۲۰۲ مدرسه داریم که تنها یک دانش‌آموز دارند اما ما در معنای کیفی عدالت آموزشی با تبعیض مواجه هستیم. مسأله اصلی از آن جایی شروع می‌شود که تقریباً همه کودکان ما تحصیل می‌کنند اما به اندازه همدیگر فرصت یادگیری و موفقیت تحصیلی ندارند.

 طیبه ماهروزاده در ادامه گفت: به زبان ساده است اما در اجرا خیلی زحمت‌ها کشیده شده تا در بُعد کمی به این جا برسیم. دغدغه عدالت آموزشی واقعاً دغدغه به جایی است. باید به منشأ برگردیم. ما انواع زیادی نوع مدرسه داریم. هر کدام از این‌ها فلسفه‌ای داشته‌اند و از آغاز برای یک هدفی تأسیس شده‌اند. مثلاً مدارس نمونه دولتی برای پرورش دانش‌آموزان نخبه برای المپیاد به وجود آمد و واقعاً هم خوب کار می‌کردند. به تدریج این مدل‌ها افزایش پیدا کرد و سطح آن‌ها پایین آمد.

عضو شورای عالی آموزش‌وپرورش افزود: آن چه در آغاز اتفاق افتاد بسیار سنجیده بود. اما به تدریج معلوم نشد که چرا این تحولات صورت گرفت. نتیجه این شد که مدارس دولتی جای افرادی شد که در درس ضعیف‌اند. زیادشدن این مدارس و به دقت انتخاب نشدن نخبگان موجب شد هر کس بخواهد بگوید بچه من نخبه است و به هر قیمت بخواهد او را به این مدارس بفرستد؛ درحالی‌که آن بچه در توانش نبوده که در این مدارس باشد و معلوم است که این مسأله چه عواقبی خواهد داشت. این سوال که اصلی‌ترین بخش تبعیض کجاست را سوال دقیقی نمی‌دانم بلکه باید به مسایل مختلف توجه کنیم.

 رضوان حکیم‌زاده سپس گفت: من بر خلاف دکتر ماهروزاده که معتقد هستند ما مسیر جداسازی را از ابتدا درست رفتیم معتقدم تربیت یک فرآیند اجتماعی است که از رهگذر کنارهم‌بودن طبقات مختلف اجتماعی و دانش‌آموزان با توانایی‌های مختلف تحصیلی محقق می‌شود. ۴ نوع دسته‌بندی اصلی داریم که ۲۳ نوع مدرسه زیرمجموعه این ۴ دسته قرار می‌گیرند: دسته‌بندی بر اساس طبقه اقتصادی-اجتماعی، عملکرد تحصیلی که همراه با طبقه اقتصادی-اجتماعی است، هوش و امتیازات خاص.

دانشیار گروه روش‌ها و برنامه‌های آموزشی دانشگاه تهران ادامه داد: یادگیری در گروی آموزش باکیفیت است و ۴ عامل اصلی در کیفیت موثر هستند: کیفیت معلمان، کیفیت فضا و امکانات مدرسه، تراکم دانش‌آموزان در کلاس درس و کیفیت همسالان در محیط یادگیری. این عناصر باعث فرصت‌های نابرابر یادگیری می‌شود. یک زمانی کودک یک کارمند در کنار کودک یک پزشک و کودک یک مسئول در کنار هم با امکانات برابر درس می‌خواندند اما توانایی‌های فردی باعث می‌شد که راه برای یک نفر باز شود.

رضوان حکیم‌زاده همچنین گفت: توجه به تفاوت‌های فردی در محیط نرمال آموزش امروز مورد توجه علم تربیت است. این مسأله با جداسازی‌هایی که ما انجام می‌دهیم متفاوت است. با این مسیر ما از طریق نظام آموزشی بازتولید طبقات اجتماعی را خواهیم داشت. در نتایج کنکور یک نمونه از این مسأله را می‌بینیم. همچنین فرصت با هم زیستن کودکان را از آن‌ها می‌گیرد و آن‌ها را برای دنیایی که همه قرار است با هم زندگی کنند آماده نمی‌کند. جداکردن بچه‌ها با غربال‌گری عملکرد تحصیلی با پشتوانه اقتصادی خانواده‌ها و جداسازی بچه‌ها بر اساس هوش‌شان نمونه‌هایی از این مسیر غلط هستند که ما طی کردیم.

 طیبه ماهروزاده گفت: با جداسازی مخالفم به ویژه با این فرمی که شدت پیدا کرده و دارد به نظام آموزشی ما لطمه می‌زند. در دهه ۷۰ بعد از جنگ بحث این بود که اجازه داده شود که مدارس غیرانتفاعی باز شوند. چرا نام غیرانتفاعی گذاشتند؟ چون اگر شما دغدغه تعلیم و تربیت دارید نباید قصد انتفاع و تجارت داشته باشید. اما به تدریج این تفکر به وجود آمد که همه دارند در همه عرصه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند چرا آموزش‌وپرورش نباید سرمایه‌گذاری کند؟! در نتیجه تعلیم و تربیت جنبه تجاری پیدا کرد.

دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا اضافه کرد: باید از بُن و ریشه مشکلات را بشناسیم. امروز مدارس غیرانتفاعی انتفاع بسیار بالایی را می‌برند. اگر مدارس خصوصی ما مثل کشور فنلاند در واقع غیرانتفاعی بود این وضعیت پیش نمی آمد. نباید کسی به خاطر مشکل مالی از درس‌خواندن در مدرسه خوب باز بماند. یک سوال اساسی این است که اگر کسی بخواهد بچه‌اش در یک فضای اخلاقی درس بخواند چه باید بکند؟ برخی به‌راستی نگران‌اند که بچه‌شان در مدرسه دولتی درس بخواند. این نشان می دهد ما در حوزه تربیت موفقیت چندانی نداشته ایم و می‌توانستیم بهتر از این باشیم. مثلاً همان طور که اشاره شد در بُعد کمی پیشرفت چشمگیری داشته‌ایم اما در بعد کیفی خیر. محور اصلی این مسأله معلم است.

 رضوان حکیم‌زاده سپس گفت: در حق مدارس دولتی ظلم نکنیم. ۴۲ هزار شهید بعد از انقلاب محصول همین مدارس مناطق محروم و دولتی ما بوده‌اند. مقام معظم رهبری اخیراً فرمودند دستاوردهای آموزش‌وپرورش را دست‌کم نگیریم. بحث من مربوط به جداسازی از لحاظ اخلاقی نیست بلکه بیشتر جداسازی از لحاظ هوشی و تبعات آموزشی آن مدنظر من است. نباید به این نتیجه برسیم که فضای مدارس دولتی اصلاً مناسب نیست پس باید مدارس دیگری تأسیس کنیم. این اتفاق کم‌کم رخ داد و همه به این نتیجه رسیدیم که ما چگونه یک طبقه‌ای را تشکیل دهیم.

وی سپس عنوان کرد: من راجع به مدارسی صحبت می‌کنم که امتحان غربالگری از پدر و مادر و دانش‌آموز می‌گیرند و شهریه‌های چند ده میلیونی می‌گیرند و این مدرسه تبلیغ می‌زند و می‌گوید دانش‌آموزان من در کد رشته‌محل‌های خاص قبول شده‌اند. این دستارود نیست. نظام‌های تربیتی پیشرو بر اهمیت شناسایی استعدادها و داشتن برنامه برای آن‌ها تأکید دارند. نتیجه جداسازی ما آیا این شده است؟ نباید کسی به خاطر هوش خدادادی طبلکار جامعه باشد بلکه بدهکار جامعه است. به پیام اجتماعی این نوع طبقه‌بندی باید توجه کنیم.

رضوان حکیم‌زاده تأکید کرد: آسیب جدی برای تربیت اتفاق افتاده است که شاید از آسیب آموزشی به مراتب بیشتر است. بیشتر از این که بخواهیم نگاه به گذشته داشته باشیم باید به این نکته توجه کنیم که شاید این گفت‌وگوهای امروز ما نقطه شروع خوبی برای بازنگری باشد. نباید هم بگوییم مدارس دولتی اصلاً نقطه قوتی ندارند. اگر قائل به تربیت بهینه برای همه مردم هستیم این تربیت بهینه در یک محیط نرمال اتفاق می‌افتد.

 طیبه ماهروزاده سپس گفت: مطالب ایشان درست است و به بخشی از آن ها باور دارم. وقتی مدارس دولتی را هم این طور تکه‌تکه می‌کنیم چه چیزی برای مدارس عمومی می‌ماند؟ بحثی که درباره طبقه‌بندی هوشی فرمودند درست است. یک بحث مربوط به عدالت آموزشی است که به معنای فراهم‌کردن فرصت‌های برابر آموزشی است و یک بحث مربوط به نظام آموزشی است. آن چه در آغاز شروع کردیم بد نبود بلکه به افراط و تفریط منجر شد.

وی افزود: وقتی که اجازه دادند مدارس غیردولتی تأسیس شوند مدارس ۳ شیفت بودند. آیا می‌دانید ۳ شیف یعنی چه؟ من از روز اول مخالف خصوصی‌سازی بودم و معتقدم منجر به اختلاف طبقاتی می شود. چرا ۳ شیفت کردند؟ برای این که از مناطق پایین هم در این مدارس بیایند. مشکل ما از زمانی شروع شد که مدارس غیرانتفاعی تبدیل به انتفاعی شدند. الان حتی مدارس دولتی هم شهریه قابل توجهی می‌گیرند. باید مسایل را به صورت جامع نگاه کنیم و نه شعاری.

 طیبه ماهروزاده عنوان کرد: وضعیت اقتصادی دولت و وضعیت اقتصادی دبیران در شرایط فعلی مهم است. باید شرایط را ببینیم. چرا مدارس را هیئت‌امنایی کردند؟ برای این که از بار دولت قدری کم شود. آن کارهایی که به جداسازی در حوزه تعلیم و تربیت عمومی منجر می‌شود را بنده موافق نیستم. باید استعداداهایمان را تریبت کنیم اما از راه دولتی. گاهی یک فرد در رشته ریاضی استعداد دارد این را کشف می‌کنیم و به او توصیه می‌کنیم که در این رشته ادامه تحصیل بدهد. قرار نیست که یک فرد با کلی امکانات و معلم‌های گوناگون در رشته ریاضی استعداد پیدا کند.

 رضوان حکیم‌زاده گفت: من معتقدم کاش هیچ گاه مسیر جداسازی را آغاز نمی‌کردیم. این بحث که جداسازی مدارس منجر به فرصتی برای افراد محروم می‌شود بر اساس ۳ مفروضه غلط است. اولین مفروضه غلط این است که این مدارس هم شهریه می‌گیرند. دومین نکته این است که اگر پایگاه اقتصادی و اجتماعی اکثر این بچه‌ها را ببینید متوجه می‌شوید که از قشر مرفه هستند. سومین نکته هم این است که ورود به این مدارس منوط به صرف هزینه‌های گزاف است؛ بنابراین این که ادعا می‌شود که این‌ها مناسب طبقات محروم هستند غلط است. روند کاهش جمعیتی ما و پایین آمدن نرخ رشد جمعیت ما هم به دو شیفته شدن و یک شیفته شدن کمک کرد.

 طیبه ماهروزاده در ادامه اظهار داشت: در انگلیس ۷ درصد مدارس از پیش دبستانی تا دانشگاه خصوصی هستند و در متوسطه ۲، ۱۸ درصد. در آمریکا ۹ درصد مدارس از پیش‌دبستانی تا دانشگاه خصوصی اند. در ژاپن این آمار برای از پیش‌دبستانی تا کلاس دهم ۱۰ درصد و متوسطه ۲ ، ۲۹ درصد است. این آمار در ایران ۱۱ درصد، فنلاند ۳ و چین کمتر از یک درصد است.

وی اضافه کرد: در سال ۲۰۱۹ بهترین نظام آموزشی در دنیا فنلاند انتخاب شده است. در مدارس خصوصی فنلاند شهریه نمی‌گیرند و حق گزینش‌کردن هم ندارد. دولت باید به این مسأله باز گردد که هر کس می‌خواهد غیرانتفاعی کار کند بکند اما اگر می‌خواهند انتفاعی کار کنند چون تعلیم و تربیت متعلق به همگان است و مثل اکسیژن است نباید این نگاه به آن باشد و الا همین مشکلاتی که امروز می‌بینیم اتفاق می‌افتد.

 رضوان حکیم‌زاده گفت: در دنیا سرمایه‌گذاری در بخش عمومی توسط دولت‌ها صورت می‌گیرد و آموزش عالی خصوصی است. ما باید چنین نگاهی را داشته باشیم. در پژوهش‌های مختلف ثابت شده است که با این روش بهره‌وری و سود خالصی که بعدها به جامعه بر می‌گردد بسیار بیشتر است. در راستای بازنگری بر اساس بیانیه گام دوم إن‌شاءالله بتوانیم آسیب‌ها را کم کنیم.

 طیبه ماهروزاده در پایان گفت: بیش از ۲۵ سال است که می‌بینیم که دولت‌های مختلف تلاش کرده‌اند که به مدارس سامان دهند اما بحث زیادی می‌طلبد که چه عواملی دست به دست هم می‌دهند که توفیق صورت نمی‌گیرد. نگرانی اصلی من این است که این مصوبه اخیر مجلس نباید شتابزده تصویب شود تا به مشکلات بیشتری مبتلا نشویم.

کد خبر 4760018

منبع: مهر

کلیدواژه: برنامه زاویه عدالت آموزشی آموزش و پرورش کنفرانس بین المللی اربعین حسینی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اربعین 98 رحلت پیامبر اکرم ص علوم انسانی آیت الله جوادی آملی مهدویت امام حسین ع رضا داوری اردکانی نقد کتاب نشست علمی معرفی نشریات امام رضا ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۶۴۱۵۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۶۷۰ مدرسه در استان زنجان نیاز به مقاوم سازی دارند

به گزارش خبرنگار مهر، حمیدرضا اسلامی بعد از ظهر چهارشنبه در نشست خبری از مهر ماه امسال مدرسه کانکسی با بیش از ۱۰ نفر دانش‌آموز در استان نخواهیم داشت، گفت: حدود ۶۷۰ مدرسه معادل ۳۰ درصد از ۲۲۳۸ مدرسه استان به مقاوم‌سازی نیاز دارند.

وی با بیان اینکه جهت گیری پروژه‌های خیر ساز به سمت حذف مدارس تخریبی و احداث مدارس مقاوم است، افزود: سال گذشته در قالب طرح شهید پناهی حذف مدارس کانکسی با بیش از ۱۰ نفر دانش‌آموز را در استان دنبال کردیم که از این طرح‌ها فقط ۲ پروژه باقی مانده است که تا مهرماه ساخت مدرسه جایگزین آنها به سرانجام می‌رسد.

اسلامی با بیان اینکه طبق هدف‌گذاری سال گذشته ۲۱۷ کلاس درس در قالب ۴۰ پروژه تحویل آموزش و پرورش شد که شامل دو پروژه به‌صورت ورزشی و ۳۸ باب مدرسه بود، ادامه داد: چهار پروژه در ابهر، سه پروژه ایجرود، ۱۲ پروژه در خدابنده، ۹ پروژه در زنجان، هشت پروژه در ماهنشان، دو پروژه در طارم و دو پروژه در سلطانیه داشتیم که این پروژه‌ها در مجموع ۲۱۷ کلاس درس را شامل می‌شود.

مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان زنجان با اشاره به ضرورت تأمین زیرساخت‌های آموزشی در طرح‌های نهضت ملی مسکن قبل از استقرار جمعیت در این مراکز جمعیتی، گفت: توجه به این موضوع، مانع بروز مشکل در آینده می‌شود.

وی با اشاره به ماده ۱۸ قانون شورای عالی آموزش و پرورش، افزود: طبق این قانون، انبوه‌سازانی که ساخت بیش از ۲۰۰ واحد مسکونی را عملیاتی می‌کنند، باید خدمات آموزشی از جمله ساخت مدرسه را برای ساکنان این واحدها اجرا کنند که این امر در حال حاضر در مناطقی مانند گلشهر کاظمیه و پونک این قانون عملی نشده است و این مناطق با کمبود مدارس مواجه‌اند.

مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان زنجان با تاکید بر لزوم برقراری عدالت آموزشی در استان و بویژه مناطق کم‌برخوردار و دورافتاده استان، گفت: طبق زمان بندی پروژه‌هایی که به‌صورت خیر ساز بودند و بویژه در مناطق روستایی به سمت حذف مدارس تخریبی و احداث مدارس مقاوم پیش رود.

اسلامی از برگزاری جشنواره خیران مدرسه‌ساز زنجان در ششم مرداد ماه خبر داد و افزود: خیرین یکی از منابع تأمین اعتبار برای ساخت و نوسازی مدارس، مجامع خیران مدرسه‌ساز و خود خیران مدرسه‌ساز هستند.

کد خبر 6100642